«حمله وحشیانه پلیس به زنی در مترو!»، «خیانت آقای بازیگر به همسرش»، «۲۰ کیلو کاهش وزن در ۲ ماه!» چه احساسی به این تیترها دارید؟ راستش، تاریخ دنیای رسانه ثابت کرده است که چنین محتواهایی، بینهایت کلیکخور هستند! محتواهایی که فقط برای جلب توجه و هیجانزدهکردن مخاطبان تولید میشوند و هیچ ارزش دیگری ندارند. این اخبار و اطلاعات جنجالی و اغراقآمیز، با عنوان «محتوای زرد» شناخته میشوند و فقط یک هدف در پشتپرده آنها وجود دارد: گرفتن کلیک و بازدید بیشتر! در این مقاله متوجه میشوید که محتوای زرد چیست و چه ویژگیهایی یک محتوای درستوحسابی را به محتوای بیاعتبار و زرد تبدیل میکند؟
محتوای زرد چیست؟
اصطلاح زرد تحریک هیجانات لحظهای و جلب توجه مخاطب! این تمامِ چیزی است که تولیدکنندگان محتوای زرد بهدنبال آن هستند. هر خبر، اطلاعات، مقاله و محتوایی که هیچ ارزش و معنایی به زندگی شما اضافه نکند و صرفاً کنجکاوی شما را برانگیزد، محتوای زرد به حساب میآید.
این نوع از نوشتهها، عکسها یا ویدئوها معمولاً عناوین و تیترهای اغراقآمیزی دارند که کاربر را پای صحبتهایشان میکشانند و بعد، اطلاعات کمارزش و یا گمراهکننده را به خورد مخاطب میدهند. هدف اصلی تولید محتوای زرد، شناختهشدن در دنیای پررقابت رسانهها و گرفتن کلیک است، نه ارائه اطلاعات کاربردی، تخصصی یا مفید.
یک محتوای زرد به چه محتوایی گفته میشود؟
نمیشود چشمبسته به هر محتوایی که خلاقانه و ترغیبکننده است، برچسب زردبودن چسباند. قبل از هر چیز بهتر است با ویژگیهای این نوع از اطلاعات رسانهای آشنا شوید و اول بدانید محتوای زرد چیست تا به یک دید ۳۶۰ درجه برسید. بعد از آن است که میتوانید از بین میلیونها محتوا، هوشمندانهتر محتوای ارزشمند را از محتوای بیاعتبار تشخیص بدهید:
1. وجود عناوین جنجالی و اغراقآمیز در محتوا
اولین و مهمترین مشخصه ظاهری یک محتوای زرد، تیترهای جنجالی و اغراقآمیز آن است. این تیترها، بیشتر اوقات عبارتهایی هستند که مخاطبان را بهسرعت جذب میکنند و باعث میشوند که کنجکاوی کاربران برای بهدستآوردن کل اطلاعات آن تیتر، تحریک شود. مثلاً «فاجعهای بزرگ در هتل اسپیناس!» یا «راز پنهان فلان سلبریتی بالاخره فاش شد!».
طبیعی است که اغلب افراد با دیدن چنین جملاتی، وارد این سایت یا پیج شوند و به این ترتیب نرخ کلیک صفحه افزایش مییابد. البته فراموش نکنید که وجود تیترهای جنجالی، فقط یکی از ویژگیهای محتوای زرد است و نمیتوان هر محتوایی که تیتر پرسروصدا داشت را در دسته محتواهای زرد، جا داد. مثلاً ممکن است یک نویسنده خلاق، برای مقالهای درباره «مدیریت زمان» تیتری عالی و جنجالی بنویسد: «۱۰ تکنیک که با آن میتوانید زمانتان را قورت بدهید!»؛ پس نباید هر تیتر جذاب و کلیکخوری را به منزله محتوای زرد بدانید و تر و خشک را با هم بسوزانید. چطور است بهسراغ باقی ویژگیها برویم تا عضلههای تشخیص ذهنتان، قویتر شوند؟
2. محتوای حاوی اطلاعات گمراهکننده
محتوای زرد، اعتبار چندانی ندارد. چرا؟ چون بیشتر اوقات، از اطلاعات نادرست و گمراهکننده استفاده میکند تا شاخکهای مردم را تیز کند! منظور از اطلاعات گمراهکننده، مفاهیمی مانند شایعهها، حدس و گمانها و حتی داستانهای کاملاً ساختگی مثل «رابطه فلان خواننده با فلان بازیگر در دبی!» است.
در چنین محتواهایی، شما هیچ رد و نشانی از سند و مدرک معتبر یا سخنان علمی و تخصصی نمیبینید و صرفاً شاهد ادعاهای گولزننده اغراقآمیزی هستید که معلوم نیست چند درصد آن براساس حدسیات دروغین و چند درصد آن واقعیت است.
3. درگیرکردن احساسات و عواطف
فراموش نکنید که چنین محتوایی سعی میکند با دراماتیککردن هر خبر کوچک یا پروبالدادن به داستانهای عادی، احساسات و عواطف مخاطبان را درگیر کند. تصور کنید اینستاگرام را باز کردهاید و با چنین محتوایی روبهرو شدهاید: «گریه دردناک کودکِ کار برای زن بنزسوار!».
فکر میکنید اغلب مخاطبان، چه واکنشی به این محتوا نشان میدهند؟ آمارها میگویند که با وجود چنین درگیریهای احساسی، تعداد کلیک روی این محتواها به مرز انفجار میرسد!
4. محتوا با تصاویر جلب توجه کننده
علامت تعجب بیشاز اندازه، فونتهای درشت، نوشتههای نئونی و براق، رنگهای جیغ، تصاویر و گرافیک شوکهکننده یا تعجبآور! همه این آیتمها را میتوانید در لیست ویژگیهای بصری یک محتوای زرد، به ذهن بسپارید. حتی در برخی موارد، تصویر و بنر اولیه، ارتباط مستقیمی با محتوای اصلی ندارد و فقط برای جلب توجه کاربران، انتخاب شده است؛ همینقدر غیرصادقانه!
عدم وجود تحلیل یا منبع تخصصی در محتوا
اینکه محتوای زرد چیست و چطور میشود آن را تشخیص داد، یک ویژگی اختصاصی دیگر دارد: هر بار با محتوایی مواجه شدید که ویژگیهای قبلی را داشت، از خود بپرسید «منبع و سند و مدرک آن چیست؟»
اگر محتوایی که پیش رویتان است از منبع معتبری نقل نشده باشد یا حداقل تحلیل درستی از یک اتفاق به شما ارائه ندهد، نمیتوانید آن را بهعنوان محتوایی ارزشمند و معتبر شناسایی کنید. مثلاً مقالهای که خبر کوتاه جنجالی و طوفانی را با اغراق بیان میکند و هیچ توضیح و تحلیلی ارائه نمیدهد، بهخودیخود اعلام میکند که محتوایی بیفایده و غیرحرفهای است. بنابراین در مواجهه با چنین تصاویر یا مطالبی، بهتر است فوراً دکمه خروج را فشار دهید!
بیتوجهی به حریم شخصی انسانها در محتوا را دستکم نگیرید!
یک مرجع محترم و قابلاستناد، هرگز و هرگز درباره مسائل شخصی زندگی افراد، تولید محتوا نمیکند. اینکه کدام سلبریتی از همسرش جدا یا دادگاه قضایی فلان هنرمند چطور برگزار شده است، نقض حریم خصوصی افراد است. تولیدکنندگان محتوای زرد، بهراحتی این خط قرمز را لگدمال میکنند و با تولید و ارائه محتوایی که مرتبط با زندگی خصوصی افراد مختلف است، سعی در جلب توجه و گرفتن کلیک و لایک دارند.
اخبار زرد چیست؟
تابهحال با اخباری مواجه شدهاید که بهجای ارائه اطلاعات دقیق و مستندسازی از یک موضوع، روی جنجالسازی و ایجاد هیجان افراطی، تمرکز کند؟ به این دسته از گزارشهای خبری، اخبار زرد میگویند که معمولاً شامل شایعات، داستانهای پرسروصدای ترند روز و اطلاعات غلط و بیاعتباری است که هدفی جز بالابردن یکشبه بازدید مخاطبان، ندارد.
این اخبار بعد از مدتی صحتسنجی میشوند و حقیقی یا دروغین بودن آنها اثبات میشود؛ اما صاحبان این وبسایتها یا صفحات، به هدف کوتاهمدت خود رسیدهاند: کلیک، لایک، فالو و مشهورشدن در بین رقبا.
محتوای زرد در بازاریابی محتوا و دیجیتال مارکتینگ
بازاریابی محتوایی یک روش استراتژیکی است که کسب و کار یا شرکتها با استفاده از محتواهایی خاص، به جذب و حفظ کاربران خود کمک میکنند؛ در بازاریابی محتوایی چیست به طور کامل این مفهوم را توضیح دادهایم. اما باید بدانید که پای محتوای زرد، به بازار دیجیتال مارکتینگ هم باز شده است و مارکترها، با هدف جلب توجه فوری، افزایش نرخ کلیک (CTR) و در نهایت بالارفتن فروش، از زردترین و کمکاربردترین محتواها استفاده میکنند.
در ادامه بررسی میکنیم که محتوای زرد چطور بهصورت کاملاً زیرکانه، توسط بازاریابان محتوایی به کار گرفته میشود و چگونه میتوان این محتواها را از چند کیلومتری تشخیص داد:
- تیترهای کلیکی (Clickbait): بازاریابهای محتوایی هم متوجه شدهاند که محتوای زرد چیست و از وسوسههای آن در امان نماندهاند. آنها با وعدههای بزرگ و جذاب به میدان آمدهاند تا مخاطبان را طی یک حرکت بهظاهر تخصصی، به کلیک وادار کنند؛ مثلاً «شگفتانگیزترین محصول که پوست شما را ۱۰ سال جوانتر میکند!».
- انتشار داستانهای اغراقشده از موفقیت: این گروه از بازاریابان برای اینکه مخاطبانشان را به خرید، ترغیب کنند، هنرمندانه دست به تولید داستانهای دراماتیک و تأثیرگذار درباره محصولات یا خدماتشان میزنند. آنها اغلب از مشتریان قبلی برندشان کمک میگیرند تا بهطرز اغراقشده و غیرواقعی، خدمت یا محصول را ۱۸۰ درجه بهتر از چیزی که واقعاً است، معرفی کنند. برای مثال هنرجویانی که ادعا میکنند یک دوره ساده و کماعتبار، زندگیشان را به قبل و بعد تقسیم کرده است.
- خلق بحرانها و فوریتهای ساختگی: این افراد، خالقان حرفهای بحران مصنوعی هستند؛ یعنی یکی از تکنیکهای اساسی در محتوای زرد، این است که بازاریابان فوریتهای ساختگی ایجاد کنند تا شما برای خرید از آنها، عجله کنید. برای نمونه یک مارکتر اعلام میکند که ظرفیت دوره آموزشی رو به تکمیل است و فقط ۳ نفر دیگر را میپذیرند یا مثلاً سایتهایی که مدعی هستند تنها یک عدد از فلان کرم ضدآفتاب در انبار موجود است. این ادعاها اگر دروغین باشد، از شما یک بازاریاب با محتوای نامعتبر و زرد میسازد. ناگفته نماند که ممکن است درصد فروشتان با این تکنیک فریبنده، بالا برود.
- نقدهای جعلی: نقد و بررسیهای جعلی یا توصیفات اغراقشده یا حتی امتیازدهیهای بالا با ستارههای درخشان، یکی از ترفندهای محتوای زرد در بازاریابی دیجتال است. به اینصورت که محصول خود را بینظیرترین و بهترین محصول میدانند و رقبا را بیرحمانه نقد میکنند. چنین نقدهایی عموماً صادقانه نبوده و اقدامی بهشدت غیرحرفهای و غیراخلاقی به ضرر برندهای رقیب است.
در بازاریابی محتوای چیست به طور کامل درباره این مفهوم صحبت کردیم
چند مثال از محتوای زرد در بازاریابی محتوایی
به این چند نمونه توجه کنید تا دقیقا بدانید که محتوای زرد چیست:
- پیجهای اینستاگرامی: تصاویر جذاب، داستانهای احساسی درباره یک محصول خاص و تیترهای فوریتدار. مثل پستهایی که ادعا میکنند «این سِرُم پوستی میتواند در عرض یک هفته تمام چینوچروکهایتان را از بین ببرد!»، همراه با تصاویر قبل و بعد ساختگی.
- وبسایتهای فروشگاهی: این آنلاینشاپها با بنرهای تبلیغاتی پرزرقوبرق، دست به ادعاهای دروغین میزنند. مثلاً اعلام میکنند که تخفیفهای بزرگی را فقط برای مدت محدودی در دسترس مشتریان قرار دادهاند؛ برای نمونه «فقط امروز ۷۰٪ تخفیف روی تمام لباسهای مردانه!». یادتان باشد که هر بنر تخفیفی، شامل محتوای زرد نمیشود. ممکن است در یک سایت با حراجهای فصلی یا کمپینهای تبلیغاتی واقعی، مواجه باشید. پس پیشاز تصمیمگیری، تمامی ویژگیهای محتوای زرد را در آن بررسی کنید!
- ایمیلها و پیامکهای تبلیغاتی: عنوانهای ترغیبکننده و پیشنهادات وسوسهبرانگیز با قیمتهای بسیار پایین! این ایمیلها و پیامکها در اغلب موارد، مدّعی مزایای عجیب و غریبی در محصولات یا خدماتشان میشوند تا شما را وادار به خرید کنند؛ مثلاً «فقط ۲۴ ساعت فرصت دارید تا با ۴ میلیون تومان به سفر ۲ روزه لاکچری کیش بروید!».
نحوه تشخیص محتوای زرد از واقعی
همانطور که تابهحال متوجه شدهاید، بعضی اوقات تشخیص محتوای زرد از محتوای ارزشمند که واقعاً با هدف ارائه اطلاعات تولید شده باشد، پیچیده است. برای همین، بهتر است بعد از اینکه دانستید محتوای زرد چیست، این چند سوال را از خودتان بپرسید تا این محتوای بیاهمیت را از محتوای واقعی تشخیص بدهید:
منبع این محتوا کجاست؟
قبلتر گفتیم که محتوای بدون منبع، محتوایی بیاعتبار است. اگر صاحب یک برند، پیج یا سایت، فرد معتبری باشد و سخنانش بهخودیخود سند به حساب بیاید که هیچ! درغیراینصورت، بهتر است تا چشمتان به یک محتوای ترغیبکننده و پرسروصدا افتاد، بهدنبال منبع و مأخد آن بگردید! مخصوصاً اگر شاهد اخبار یا اطلاعات علمی، سیاسی، اجتماعی، شغلی، هنری، ادبی و… هستید که نیازمند اطلاعات دقیق و تخصصی است.
اطلاعات، کلی است یا دقیق و پُر از جزئیات تخصصی؟
آیا محتوایی که میبینید، به جزئیات خاصی اشاره کرده است؟ طبیعی است که یک محتوای کلی، به درد هیچکس نمیخورد و کاربرد و ارزشی ندارد. محتوای واقعی، اطلاعات دقیقتری ارائه میدهد و میشود با مشاهده یا مطالعه آن، به درک درستی از آن موضوع رسید.
تیترها فقط خلاقانه هستند یا اغراقآمیز و فریبکارانه؟
انتخاب یک تیتر خوب و ترغیبکننده، دغدغه همه کپیرایترها و نویسندگان و صاحبان مشاغل است؟ قبول! اما یکی از چالشهای مهم، تشخیص بین تیترهای خلاقانه و جذاب و تیترهایی است که تنها برای جلب توجه مخاطب و بدون ارائه ارزش واقع، نوشته شدهاند. برای تشخیص بین این دو نوع تیتر، نکات زیر را در هر تیتر بررسی کنید:
- تیترهای محتوای زرد اغلب پُر از ادعاهای بزرگ و اغراقآمیز هستند که بهسختی میشود آنها را ثابت کرد؛ مثلاً «راز شوکهکنندهای که هیچکس درباره فلان کارگردان، نمیداند!».
- این عناوین، گاهی تطابق دقیق با متن بدنه یا محتوای اصلی ویدئو ندارند؛ مثلاً «درمان قطعی سرطان با ۳ میوه!»، تیتر مقالهای است که داخل آن، پُر از اطلاعات نادرست پزشکی یا محتوای نامربوط است.
- تمرکز بر کلمات هیجانی: کلماتی مثل فاجعه، بهترین، شوکهکننده، خبر جدید، راز، افشای راز، فوری و… میتواند آلارمی برای تشخیص یک تیتر احتمالاً زرد باشد.
محتوا عمیق است یا سطحی؟
نگاهی به سر تا پای محتوا بیندازید! بهنظرتان واقعاً فردی که تولیدکننده آن است، صرفاً موضوعاتی سطحی را با بیانی کلی و گذرا ارائه کرده است یا شما در حال تماشای محتوایی عمیق و تحلیلی هستید؟ یک مطلب یا ویدئوی واقعی و ارزشمند، عموماً دارای تحلیلهای هوشمندانه و عمیق، نظرات تخصصی و اطلاعات جامع است. اگر این چند ویژگی را در یک محتوا ندیدید، به واقعیبودن آن شک کنید!
تولید محتوایی که برای کاربر مفید باشد و گوگل هم آن را ارزشمند تلقی کند وظیفه یک تولید کننده محتوا (Content producer) است. محتوا یکی از مهمترین و اثربخشترین روشها برای برندسازی برای هر شخص یا شرکت است. در واقع با تولید محتوای سایت با کیفیت شما میتوانید از رقبای خود برتر باشید. در دوره تولید محتوای متنی، همه چیزی که برای تبدیل شدن به یک متخصص تولید محتوا نیاز دارید را فرا میگیرید.
این محتوا چه ارزشی به من اضافه میکند؟
هر محتوای خوبی، حتماً و بدون شک باید فایدهای برای مخاطبانش داشته باشد. نمیشود بعد از خواندن یک پست ۵ اسلایدی، دیدن یک ویدئوی یک دقیقهای یا خواندن مقالهای ۲ هزار کلمهای، چیزی عایدتان نشود! محتوایی که در حال دیدن آن هستید باید بتواند با حرف یا احساسی ارزشمند، از خود دفاع کند. البته فریب نخورید! چنین اطلاعاتی، فایده محسوب نمیشوند:
- فقط حس کنجکاوی شما را راضی کنند.
- اطلاعات خصوصی افراد معروف را افشا کنند.
- اطلاعات بهظاهر تخصصی و سودآور ارائه بدهند که در واقع، چیزی جز اغراقهای دروغین نیستند: رژیم لاغری ۱۰ کیلو در یک هفته، آموزش مکالمه کامل انگلیسی در ۲ هفته!
- اطلاعات سطحی و بدون تحلیل که در حقیقت، فاقد ارزش حرفهای هستند: چطور یک مرد را در یک روز عاشق خودتان کنید؟!
چرا باید از محتوای زرد دوری کرد؟
درست است که محتوای زرد میتواند در کوتاهمدت، طعم شیرین بالارفتن نرخ کلیک و دیدهشدن کسبوکار یا برندتان را به شما بچشاند؛ ولی خبر بد اینکه این شیرینی، چندان طول نمیکشد و به چنین تلخیهایی منجر میشود:
- افزایش نرخ بازگشت (خروج کاربران از سات یا پیج شما)؛
- کاهش ناگهانی اعتبار؛
- کاهش اعتماد مخاطبان؛
- آسیب به اعتبار برند برای همیشه؛
- کمشدن تعاملات و مشارکت با کسبوکار شما؛
- تأثیر منفی بر سئو؛
- هزینههای بلندمدت بیشتر برای بهبود اعتبار برند.
حالا که میدانید محتوای زرد چیست و با صفرتاصد ویژگیهای آن آشنا هستید، فرقی نمیکند که تولیدکننده محتوا باشید یا مخاطب آن؛ بههرحال لازم است که با آگاهی درباره مطالب و تصاویر بیفایده و زرد، تمام تلاشتان را بکنید تا به هر نحوی، از تولید و تماشای چنین محتوای غیرقابلاعتمادی دور بمانید. یادتان نرود که هیچچیز بهاندازه نام برند و احترام کسبوکار شما مهم نیست؛ حتی کلیکهای میلیاردی و لایکهای میلیونی!